Hà Giang không phá dỡ, cải tạo Mã Pì Lèng Panorama thành điểm dừng chân

Liên quan đến việc xử lý tổ hợp nhà hàng, nhà nghỉ Panorama (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) xây dựng trái phép ngay trên hẻm vực Tu Sản, đoạn đèo Mã Pì Lèng nối Mèo Vạc với Đồng Văn, mới đây, UBND tỉnh Hà Giang đã xin ý kiến các chuyên gia của Hội Di sản văn hóa Việt Nam; Hội Kiến trúc sư Việt Nam; Viện Bảo tồn di tích; Cục Di sản Văn hóa (Bộ VHTT&DL); Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam... về phương án cải tạo công trình.

Tổ hợp nhà hàng, nhà nghỉ Panorama (huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang) xây dựng trái phép ngay trên hẻm vực Tu Sản.

Báo cáo về việc cải tạo, chỉnh trang công trình Panorama tại đèo Mã Pì Lèng thành điểm dừng chân ngắm cảnh cho du khách với quy mô kiến trúc phù hợp, chủ đầu tư công trình, bà Vũ Thị Ánh trình bày phương án sửa chữa kiến trúc sử dụng các họa tiết, chi tiết dùng trang trí của các dân tộc địa phương vào công tác hoàn hiện công trình tạo cảnh quan gần gũi với môi trường xung quanh, đồng thời cũng là nơi giới thiệu văn hóa, các sản vật và đặc sản địa phương với du khách trong và ngoài nước.

Về kết cấu công trình, bà Ánh nêu ý kiến: “Phần công trình trên cốt mặt đường nên giữ lại toàn bộ kết cấu, chỉ thay đổi vật liệu hoàn thiện cho phù hợp như tiêu chí của Bộ VHTT&DL đã nêu. Lý do giữ lại vì phần nổi này chính là đối trọng neo giữ toàn bộ công trình, vì toàn bộ công trình nằm trên một triền dốc đứng, nếu ta đập bỏ chính là làm nhẹ phần đối trọng của toàn bộ công trình, có thể gây trượt, nguy hiểm cho toàn bộ công trình. Phần cuối phía dưới của công trình cũng vậy, nếu đập bỏ sẽ làm mất đối trọng phần chân công trình khi chịu lực bên trên dồn xuống. Phần này như chốt chặn để công trình được ổn định và giữ cân bằng vị trí. Toàn bộ kết cấu trên được liên kết chặt chẽ, tạo sự ổn định cho công trình.

Chủ đầu tư cho biết, đã được các kỹ sư và chuyên gia kết cấu thiết kế và hướng dẫn chi tiết đảm bảo an toàn và bền vững của công trình”.

Ngoài ra, về tôn tạo và bổ sung cảnh quan xung quanh công trình, bà Ánh cho biết, sẽ trồng cây và hoa, đảm bảo cảnh quan công trình hài hòa với thiên nhiên xung quanh.

Cụ thể, khối nhà hàng ăn uống và giải khát 2 tầng sẽ được thiết kế tường ốp vật liệu giả gỗ mô phỏng nhà truyền thống người dân tộc Mông, làm thêm ngói âm dương theo truyền thống nhà của người dân tộc Mông.

Với khối nhà nghỉ ngơi 1 tầng với diện tích khoảng 207m2, tường và lan can sân trời được ốp vật liệu gỗ mô phỏng nhà truyền thống của người Mông. Các trụ cột sắt đỡ sân trời được bọc lại bằng vật liệu cây trúc. Bên dưới những lan can sân trời trồng cây rủ lá mô phỏng như thác nước chảy trên những vách đá. Bậc thang được ốp đá tự nhiên đan xen những khóm hoa…

Hà Giang cùng các chuyên gia đều thống nhất quan điểm sẽ không phá dỡ toàn bộ công trình Panorama, nhưng đó sẽ chỉ là điểm dừng chân, không có lưu trú.

Nhận xét về phương án cải tạo công trình, PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho hay, ông hoàn toàn ủng hộ dự án cải tạo kiến trúc công trình điểm dừng chân Mã Pì Lèng trên cơ sở giữ lại khung kết cấu kiến trúc đã có. Theo PGS.TS Đặng Văn Bài, việc xây dựng điểm dừng chân ở Mã Pì Lèng là nhằm đáp ứng nhu cầu tiếp cận di sản và hưởng thụ, trải nghiệm các giá trị khoa học của khu Công viên địa chất và khu danh thắng Mã Pì Lèng. Đây cũng là phương thức góp phần thúc đẩy kinh tế du lịch của địa phương, tạo ra nguồn sinh kế mới cho đồng bào dân tộc đang cư trú trong khu Công viên địa chất, đồng thời tạo ra nguồn thu ngân sách đầu tư trở lại cho việc bảo tồn di sản.

Tuy nhiên, PGS. TS Đặng Văn Bài chỉ ra hai nội dung quan trọng mà dự án cải tạo còn thiếu, đó là đánh giá tác động môi trường và giải pháp khắc phục những tác động xấu có thể xảy ra.

“Tôi quan tâm tới phương pháp xử lý chất thải (rắn và lỏng) trong quá trình vận hành công trình. Trong vùng lõi di sản, việc xử lý rác thải và ô nhiễm môi trường cần được đặt ra 1 cách nghiêm túc. Để giải quyết toàn diện và triệt để những vấn đề liên quan tới dự án, tôi cho rằng nên bổ sung phần trình bày về mục tiêu và nhiệm vụ thiết kế cải tạo công trình đang tồn tại thì dự án sẽ có sức thuyết phục hơn”, PGS.TS Đặng Văn Bài nêu quan điểm.

PGS.TS Đặng Văn Bài đề nghị, về tổng thể dự án cải tạo kiến trúc điểm dừng chân nên đi theo hướng kiến trúc xanh hay kiến trúc sinh thái: Thiết lập lối sống gần gũi với thiên nhiên, tiết kiệm nguồn năng lượng và bảo vệ môi trường trong lành, sạch đẹp theo tiêu chí phát triển bền vững. Trong tương lai, khu Công viên địa chất và danh thắng Mã Pí Lèng có thể còn xây dựng thêm các công trình kiến trúc mới đáp ứng các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội cũng như du lịch ở Hà Giang. Vì thế, dù là dự án cải tạo 1 công trình sai phạm, chúng ta vẫn nên tạo ra một “công trình mẫu” về thái độ ứng xử với môi trường, triết lý môi trường hay “đạo đức môi trường” với 1 số tiêu chí cụ thể phù hợp với điều kiện sinh thái – nhân văn trong khu Công viên địa chất.

Cũng theo PGS.TS Đặng Văn Bài, đơn vị tư vấn nên có thêm phương án mới tích hợp những ưu điểm đã có trong các phương án đã đề ra, để thể hiện rõ tính mới, tính sáng tạo, khác biệt hoặc đột phá trong tư duy về kiến trúc xanh. Xu thế hiện đại, người ta “sáng tạo di sản mới” nghĩa là tạo nên 1 công trình kiến trúc kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, có bản sắc địa phương để tương lai nó sẽ được bảo vệ như là một “di sản”. Do đó du khách sẽ bị hấp dẫn không chỉ bởi cảnh trí thiên nhiên hùng vĩ của Mã Pí Lèng mà còn có thể ngắm nhìn kiến trúc điểm dừng như một sản phẩm kiến trúc mang tính sáng tạo.

“Tôi có cảm tưởng nhóm tư vấn còn quá lệ thuộc hoặc hầu như sao chép yếu tố kiến trúc truyền thống của người Mông mà chưa có yếu tố sáng tạo để nâng tầm mới. Nếu các bạn mạnh dạn sáng tạo ra ở điểm dừng này một “ốc đảo xanh” thực sự với hạng mục kiến trúc độc đáo thì mới mang tính khả thi. Bởi vì hình vẽ phối cảnh dự án bao giờ cũng thơ mộng, lãng mạn hơn rất nhiều so với công trình được thực thi trên thực địa”, PGS.TS Đặng Văn Bài nói.

Được biết, UBND tỉnh Hà Giang cùng các chuyên gia đều thống nhất quan điểm sẽ không phá dỡ toàn bộ công trình Panorama, nhưng đó sẽ chỉ là điểm dừng chân, không có lưu trú. Việc cải tạo cần đảm bảo kiến trúc theo kiến trúc truyền thống văn hoá của đồng bào dân tộc trên cao nguyên đá Đồng Văn. Thứ hai đảm bảo an toàn, thứ ba là về vệ sinh.

Trong tháng 3/2020, bản thiết kế công trình Paranoma sẽ tiếp tục được chỉnh sửa, sau đó sẽ được gửi lên Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Trường Đại học Kiến trúc, Ủy ban UNESCO, Cục Di sản Văn hóa. Nếu tất cả thống nhất bản thiết kế đó, đồng thời có đầy đủ ý kiến của các nhà khoa học thì chủ đầu tư mới được tiến hành triển khai sửa chữa./.